دکتر امیر عباس اکبری

گاهی 

دیسفاژی به علت خوردن سریع غذا و خوب نجویدن پیش می آید اما گاهاً مشکل جدی زمینه ای ممکن است وجود داشته باشد .

علل 

دیسفاژی

دیسفاژی معمولاً به علت بیماری های مری است( لوله ای که دهان را به معده وصل می کند) اما به علت مشکلات دهان حلق و معده نیز ممکن است ایجاد شود .
اختلالات حرکتی مری به علت بیماری های عضله یا عصب دیواره مری ، عفونت های دیواره مری ، سرطان های مری و قسمت فوقانی معده و حلق و تنگی های مری ناشی از ریفلاکس شدید اسید معده یا ناشی از بلع مواد سوزاننده مهمترین علل دیسفاژی است .

علائم

 دیسفاژی

•عدم توانایی بلع غذا
•احتمال بلع دردناک غذا
•احساس گیر کردن یا چسبیدن غذا در گلو یا مسیر مری در قفسه سینه
•سرفه به هنگام بلع
•سرازیر شدن آب از دهان
درصورت بروز علائم فوق الذکر به پزشک مراجعه کنید.

ارزیابی های تشخیصی و بررسی 

دیسفاژی

معمولاً پزشک سوال های لازم را می پرسد و معاینات ضروری را انجام می دهد
روش های ارزیابی دیگر عبارتند از :
– تصویربرداری اشعه ایکس از مری با بلع باریوم که در این روش مایع غلیظی را می خورید.این مایع دیواره داخلی مری را می پوشاند و دراین حالت اختلالات دیواره مری و اشکالات حرکت مری قابل ارزیابی است،
– ویدئو فلروسکوپی همراه با بلع باریوم که مشاهده حرکات و امواج حرکتی مری به هنگام بلع است.
– آندوسکوپی قسمت فوقانی دستگاه گوارش که به طور مستقیم مسیر بلع در دهان ، حلق ، مری قابل رویت است و اشکالات احتمالی تشخیص داده می شود و در موارد وم نمونه برداری از قسمت غیر طبیعی انجام می گیرد
– .مانومتری یا ارزیابی فشار داخلی در قسمت های مختلف مری که بیشتر در موارد اشکالات حرکت مری انجام می شود.

درمان 

دیسفاژی

برحسب علت زمینه ای متفاوت است مثلاً عفونت های مری با درمان ضد عفونت درمان می شود ، اختلالات ناشی از اسید معده با درمان کاهنده اسید ، تنگی های مری و بعضی اختلالات حرکتی مری با درمان اتساع با بالن و برای تومور های مری بر حسب مورد جراحی ، اشعه درمانی یا شیمی درمانی ممکن است استفاده شود .

گاهی 

دیسفاژی به علت خوردن سریع غذا و خوب نجویدن پیش می آید اما گاهاً مشکل جدی زمینه ای ممکن است وجود داشته باشد .

علل 

دیسفاژی

دیسفاژی معمولاً به علت بیماری های مری است( لوله ای که دهان را به معده وصل می کند) اما به علت مشکلات دهان حلق و معده نیز ممکن است ایجاد شود .
اختلالات حرکتی مری به علت بیماری های عضله یا عصب دیواره مری ، عفونت های دیواره مری ، سرطان های مری و قسمت فوقانی معده و حلق و تنگی های مری ناشی از ریفلاکس شدید اسید معده یا ناشی از بلع مواد سوزاننده مهمترین علل دیسفاژی است .

علائم

 دیسفاژی

•عدم توانایی بلع غذا
•احتمال بلع دردناک غذا
•احساس گیر کردن یا چسبیدن غذا در گلو یا مسیر مری در قفسه سینه
•سرفه به هنگام بلع
•سرازیر شدن آب از دهان
درصورت بروز علائم فوق الذکر به پزشک مراجعه کنید.

ارزیابی های تشخیصی و بررسی 

دیسفاژی

معمولاً پزشک سوال های لازم را می پرسد و معاینات ضروری را انجام می دهد
روش های ارزیابی دیگر عبارتند از :
– تصویربرداری اشعه ایکس از مری با بلع باریوم که در این روش مایع غلیظی را می خورید.این مایع دیواره داخلی مری را می پوشاند و دراین حالت اختلالات دیواره مری و اشکالات حرکت مری قابل ارزیابی است،
– ویدئو فلروسکوپی همراه با بلع باریوم که مشاهده حرکات و امواج حرکتی مری به هنگام بلع است.
– آندوسکوپی قسمت فوقانی دستگاه گوارش که به طور مستقیم مسیر بلع در دهان ، حلق ، مری قابل رویت است و اشکالات احتمالی تشخیص داده می شود و در موارد وم نمونه برداری از قسمت غیر طبیعی انجام می گیرد
– .مانومتری یا ارزیابی فشار داخلی در قسمت های مختلف مری که بیشتر در موارد اشکالات حرکت مری انجام می شود.

درمان 

دیسفاژی

برحسب علت زمینه ای متفاوت است مثلاً عفونت های مری با درمان ضد عفونت درمان می شود ، اختلالات ناشی از اسید معده با درمان کاهنده اسید ، تنگی های مری و بعضی اختلالات حرکتی مری با درمان اتساع با بالن و برای تومور های مری بر حسب مورد جراحی ، اشعه درمانی یا شیمی درمانی ممکن است استفاده شود .

در بیماری سلیاک توانایی روده در جذب مواد غذایی خاص دچار اشکال می شود. این افراد با مصرف  فرآورده های غذایی حاوی گندم و جو دچار بیماری می شوند. در گندم و جو پروتئینی به نام گلوتن وجود دارد، که باعث التهاب و آسیب روده باریک در این افراد می شود و این موضوع سبب می شود که قادر به جذب درست مواد غذایی نباشند بیماری در اطفال و بزرگسالان دیده می شوند.

علائم بیماری سلیاک

بعضی از افراد دچار این بیماری علائمی ندارند ،علائمی که ممکن است ایجاد شود عبارتند از :

1.درد و احساس ناراحتی شکم

2.اسهال طول کشیده و یا عود کننده

3.دفع مدفوع چرب

4.کاهش وزن

5.نفخ شدید و یا احساس سنگینی و دفع گاز فراوان

6.کاهش اشتها

7.ضایعات پوستی خارش دار

8.کم خونی فقر آهن

9.بیماری استخوانی در اثر سوء جذب

10.اختلال یا تاخیر رشد در کودکان

سلیاک چگونه تشخیص داده می شود ؟

– تست های خونی که پادتن ها یا آنتی بادیهایی را در خون جستجو می کند ،که این بیماران در واکنش به مصرف فرآورده های حاوی گندم و جو در بدنشان تولید می شود .

–

آندوسکوپی و نمونه برداری از قسمت ابتدای روده باریک و بررسی آسیب شناسی نمونه برداری برای یافتن شواهد التهاب و آسیب روده باریک .

– ممکن است پزشک از شما درخواست کند که پرهیز غذایی خاصی بیماری را چند روز رعایت کنید و بهبودی علائم و عود علائم به دنبال مصرف مجدد فرآورده های محتوی گندم و جو به عنوان کمک در تشخیص بیماری استفاده شود .

درمان بیماری سلیاک

محدودیت مطلق و دائمی مصرف فرآورده های غذایی محتوی گندم و جو و جو دوسر یا چاودار که شامل مواد غذایی زیر می شود

• نان
• ماکارونی
• پاستا
• بسیاری از سس ها و مکمل های غذایی
• آبجو و نوشیدنی مالت
• انواع فرآورده های گوشتی کارخانه ای مثل سوسیس و کالباس که به عنوان نگه دارنده ممکن است از نشاسته گندم و آرد گندم در آن استفاده شده باشد
• توجه به برچسب مواد غذایی بسته بندی شده مثل رب گوجه فرنگی و انواع بستنی از نظر وجود آرد گندم یا جو توصیه می شود

غذایی که از برنج ،ذرت ،سیب زمینی و سویا درست می شوند و انواع سبزیجات و میوه ها قابل مصرف هستند .توصیه می شود در هفته های اول درمان مصرف شیر و لبنیات محدود باشد ،ولی بعد از چند هفته از شروع درمان و کاهش التهاب روده لبنیات را می توان به مقدار لازم مصرف کرد .مواد غذایی و نان های رژیمی مخصوص بیماری سلیاک توسط شرکت های مواد غذایی تولید می شود و قابل استفاده می باشد.

زخم پپتیک زخم پوشش داخلی معده  یا اثنی عشر ، ( اولین قسمت روده باریک که خروجی معده محسوب می شود ) است که  به علت هلیکوباکترپیلوری یا مصرف طولانی مدت داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل آسپیرین یا ژلوفن ایجاد می شود .

علائم زخم پپتیک

بعضی از بیماران علامتی ندارند اما ممکن است علائم زیر  وجود داشته باشد :

-درد در قسمت بالایی شکم  . در زخم های معده درد معمولا به فاصله کمی از خوردن  ایجاد می شود  و در زخم های اثنی عشرغالبا در  صورت خالی بودن معده ایجاد می شود .

– نفخ یا احساس پری بعد از خوردن مقادیر کم غذا

– عدم احساس گرسنگی

– تهوع یا استفراغ

همه علائم می توانند به دلایل دیگری به غیر از زخم معده ایجاد شود ولی در صورتی که علائم فوق را دارید به پزشکتان اطلاع دهید .

عوارض زخم معده

1- خونریزی که ممکن است سبب دفع مدفوع سیاه قیری شل و بدبو یا استفراغ خونی شود

2-سوراخ شدن معده یا اثنی عشر که می تواند درد ناگهانی و بسیار شدید شکم ایجاد کند .

3- انسداد خروجی معده که در زخم های خوب درمان نشده اثنی عشر ممکن است سبب تهوع استفراغ و بزرگی شکم شود .

تشخیص زخم پپتیک

1-تشخیص علت زخم احتمالی که بر مبنای  روش های تشخیص عفونت هلیکوباکتر ( مثل تست  تنفسی یا تست  آنتی ژن  مدفوعی به  صلاحدید  پزشک )

و نیز سوال از بیمار در مورد سابقه مصرف داروهایی مثل آسپرین ، بروفن ، ایندومتاسین ، دیکلوفناک ، انجام می شود .

2-  یافتن زخم که معمولا امروزه با انجام آندوسکوپی معده و اثنی عشر صورت می گیرد .

درمان زخم پپتیک

درمان معمولا دارویی است .

 – در صورت وجود عفونت هلیکوباکتر داروهای آنتی بیوتیکی برای حدود دو هفته ( به شکل مصرف همزمان چند آنتی بیوتیک ) تجویز می شود .

-مصرف داروهای کاهش دهنده اسید معده در تمامی موارد زخم ( با یا بدون عفونت ) مورد استفاده است که بسته به محل و اندازه زخم و سیر پاسخ به درمان برای مدت های متفاوتی (چند هفته تا چند ماه و حتی بیشتر بنا به تصمیم پزشک )ممکن است طول بکشد .

–  در موارد عوارض مانند خونریزی ، سوراخ شدن زخم یا انسداد خروجی معده ممکن است به درمان جراحی نیاز باشد  .

-نیاز به انجام آندوسکوپی مجدد بعد از درمان یا بررسی و تایید ریشه کنی عفونت هلیکوباکتر را پزشک معالج مشخص می کند .

– تاکید می شود بیماران دچار زخم پپتیک سیگار را ترک کنند و در صورت امکان از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی خودداری کنند.

کیسه صفرا عضو کوچکی به شکل ظاهری گلابی در قسمت زیرین کبد است نقش آن تجمع مایع صفراوی است که در جذب چربی ها کمک کننده است .

سنگ های صفراوی سنگ هایی با ابعاد چند میلیمتر تا چند سانتی متر هستند که در کیسه صفرا تشکیل می شوند و بعضاً ممکن است اندازه ای پیدا کنند که تمام کیسه صفرا را اشغال کنند.

 به طور معمول در بین وعده های غذایی و به هنگام گرسنگی کیسه صفرا از مایع صفرا پر می شود سپس به هنگام مصرف غذای چرب صفرا از کیسه صفرا به روده وارد می شود.

 سنگ های صفراوی در صورت جابه جا شدن می توانند با انسداد گردن کیسه صفرا مسیر خروج صفرا از کیسه صفرا را مسدود کند یا با حرکت بیشتر مسیر خروج ترشحات کبدی و ترشحات لوزاالمعده را مسدود نماید.

علائم سنگ های صفراوی

در اکثر افراد 

سنگ های کیسه  صفرا علامتی ایجاد نمی کند علائمی که ممکن است ایجاد شود عبارتند از :

• درد شکم که غالباً در سمت راست و بالای شکم حس می شود و ممکن است به کتف راست یا پشت انتشار داشته باشد درد در بسیاری از موارد بعد از خوردن غذای چرب ایجاد می شود
• تهوع و استفراغ

در صورتی که سنگ صفراوی علامتی نداشته باشد معمولاً نیازی به درمان ندارد ولی با شروع درد  باید درمان شود. علائم معمولاً به دفعات تکرار می شود و غالباً با گذر زمان شدت علائم بیشتر می شود .

آیا سنگ های صفراوی عوارض جدی ایجاد می کنند ؟

به طور معمول خیر .عوارضی که ممکن است ایجاد شود عبارتند از :

1.التهاب حاد کیسه صفرا که در اولین فرصت ممکن نیاز به درمان جراحی دارد .

2.زردی ناشی از جابه جا شدن سنگ و انسداد مسیر صفرا

3.عفونت همراه با سنگ در مجرای صفراوی

4.پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده که از عوارض جدی سنگ های صفراوی در صورت جابه جا شدن و ورود به مجرای صفراست .

تشخیص سنگ کیسه صفرا

در صورت شک به سنگ کیسه صفرا معمولاً پزشک انجام سونوگرافی را درخواست می کند که روش تصویر برداری شکم با استفاده از امواج صوتی است و تشخیص سنگهای صفراوی را مسجل میکند.

درمان 

سنگ کیسه صفرا

– عدم درمان که در موارد بدون درد است – جراحی کیسه صفرا و خروج کیسه صفرا که در مواردی است که سنگ کیسه صفرا درد ایجاد کند ، تشخیص و تایید اینکه درد بیمار مربوط به سنگ کیسه صفرا است با پزشک معالج است.

–  در صورت ایجاد هر کدام از عوارض فوق الذکر نیز درمان جراحی کیسه صفرا لازم است.

–  درمان غیر جراحی سنگ کیسه صفرا  با استفاده از دارو برای حل شدن سنگ یا روش هایی خاص برای شکستن سنگ در موارد بسیار خاص ممکن است قابل انجام باشد ولی زمان طولانی درمان احتمال عوارض و احتمال عود سنگ را باید مدنظر داشت.

–  لازم به ذکر است بسته به تشخیص پزشک معالج در موارد خاص ممکن است سنگ های کیسه صفرای بدون علامت هم نیاز به درمان جراحی داشته باشد .

آیا می توان از

 سنگ کیسه صفرا جلوگیری کرد ؟

با استفاده از رژیم غذایی صحیح و فعالیت ورزشی روزانه وزن ایده آل را حفظ کنید.

 در صورتی که قصد دارید درمان چاقی مفرط را با استفاده از رژیم غذایی یا اعمال جراحی انجام دهید برای جلوگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرا از پزشک معالجتان دستورات لازم را دریافت کنید.

یکی از بیماری های که اکثر اشخاص امروزه به آن مبتلا می شوند 

کبد چرب است ، در کبد اگر چربی باشد امر غیرطبیعی نیست اما اگر این چربی بیش از حد باشد شخص به بیماری کبد چرب مبتلا است و باید هرچه سریع تر درمان را انجام دهد ، زمانی بیان می شود که شخص کبد چرب دارد که 5 تا 10 درصد چربی در کبد وی وجود داشته باشد .

انواع کبد چرب :

کبد چرب غیرالکی :

در مواقعی که کبد در شکستن چربی ها ناتوان باشد و نتواند چربی ها را بشکند ، در کبد چربی ها جمع می شوند و شخص را به بیماری کبد چرب مبتلا می کنند .

کبد چرب الکی :

زمانی که کبد در شکستن چربی ها نتوان است و علت این امر مصرف زیاد الکل می باشد، شخص به کبد چرب مبتلا می شود ، برای درمان کبد چرب الکی توصیه می شود که شخص حتما مصرف الکل را قطع نماید ، در صورتی که این امر اتفاق نیافتد شخص به سیروز کبدی مبتلا می گردد.

کبد چرب بارداری :

کبد چرب بارداری در دوران بارداری در برخی از مادران باردار اتفاق می افتد ، در این مواقع کبد چرب هم خطراتی برای مادر و هم خطراتی را برای نوزاد دارد .

مشکلات کبد چرب بارداری :

• نارسایی کلیه
• عفونت های شدید
• ایجاد خونریزی در مادر
• نارسایی کبدی

بهتر است بدانید که کبد چرب بارداری با علائمی روبرو است که در ذیل به بیان آنها می پردازیم :

علائم کبد چرب بارداری :

• تهوع
• استفراغ
• کسالت
• زردی
• درد در سمت راست شکم  در سه ماه سوم

علت های ایجاد کبد چرب چیست ؟

برای کبد چرب نیز مانند سایر بیماری ها علت های وجود دارد که در ذیل مهم ترین آنها را بیان می کنیم .

• چاقی و اضافه وزن
• بارداری
• مصرف الکل
• مصرف مشروبات الکی
• فشار خون بالا
• کم کاری تیروئید
• مصرف برخی از داروها نظیر تتراسایکلین و آسپرین
• و…

علائم کبد چرب :

کبد چرب با علائمی روبرو است که در ذیل به بیان آنها می پردازیم .

• خستگی
• کاهش وزن
• کاهش اشتها
• بی حالی
• تهوع
• قرمزی چشم
• درد در مرکز و بالای شکم
• خارش پوست
• ضعف
• بزرگ شدن کبد به شکل حاد

روش های مختلفی برای درمان کبد چرب وجود دارد که در ذیل برخی از آنها را بیان می کنیم :

توصیه می شود شخص حتما تغذیه خود را تصحیح نمایند ، رعایت رژیم غذایی صحیح نظیر قرار دادن میوه ها و سبزیجات و عدم مصرف غذاهای چرب بسیار مهم می باشد .

ورزش ، داشتن فعالیت و ورزش بسیار مهم می باشد، اشخاصی که کبد چرب دارند توصیه می شود حتما در برنامه خود ورزش را قرار بدهند .

ترک مواد مخدر و مصرف دخانیات

عدم مصرف مواد زود پز غذایی و مواد فریز شده

مصرف مواد غذایی پیاز ، سیر ، کلم

کبد چرب در کودکان :

کبد چرب در کودکان متاسفانه جدیدا بسیار رواج یافته است علت های مختلفی برای ایجاد این بیماری است که در ادامه به بیان آنها می پردازیم :

چاقی و بیماری :

اضافه وزن و برخی از بیماری ها مهم ترین عامل کبد چرب در کودکان می باشند ، البته بهتر است بدانید که چاقی تنها علت کبد چرب نیست .

ژنتیک :

در صورتی که در اقوام درجه یک و یا خانواده شخصی بیماری کبد چرب وجود دارد ، امکان مبتلا شدن کودک آن خانواده به کبد چرب بسیار زیاد است ، یکی دیگر از علت های کبد چرب ژنتیک و انتقال آن از نسلی به نسل دیگر می باشد .

چاقی و اضافه وزن مادر :

در صورتی که مادر در زمان تولد کودکی چاق را به دنیا بیاورد به گونه ای که به گفته پزشکان نوزاد با اضافه وزن روبرو است ، امکان مبتلا شدن نوزاد  در آینده به بیماری کبد چرب وجود دارد .

هیپرلیپیدمی و دیابت :

در صورتی که کلسترول خون شخص بالا باشد و یا دیابت داشته باشد ، امکان مبتلا شدن به کبد چرب در شخص افزایش می یابد ، معمولا این اشخاص به کبد چرب غیر الکی مبتلا می شوند .

علائم کبد چرب در کودکان :

• تهوع و استفراغ
• ضعف عمومی و حاد
• سستی و خستگی
• کم بودن غلظت خون و ضعیف بودن آن
• داشتن درد در معده به شکل طولانی مدت

درمان کبد چرب در کودکان :

درمان کبد چرب در کودکان به روش های مختلفی انجام می شود .

به شما عزیزان توصیه می کنیم حتما در صورت مبتلا شدن به کبد چرب سریعا درمان آن را انجام دهید زیرا کبد چرب اگر درمان نشود شخص را با مشکلات جدی روبرو می کند ، این درحالی است که کبد چرب را به آسانی می توان درمان کرد .

در صورتی که کودک شما به کبد چرب مبتلا است حتما به روش های مختلف او را تشویق نمایید تا درمان را انجام دهد و در صورتی که به اضافه وزن مبتلا است حتما او را تشویق نمایید که از مصرف غذاهای چرب اجتناب نماید و با انجام فعالیت های ورزشی وزن خود را کاهش  دهد ، والدین با روش های مختلف می تواند در درمان کبد چرب کودکان کمک کننده باشند .

احساس ناراحتی، درد ،یا سنگینی در قسمت بالایی شکم نزدیک به دنده هاست .در بسیاری از موارد عملکردی یا فانکشنال است و علت جسمی مشخصی به عنوان زمینه ساز آن پیدا نمی شود .این نوع از درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی شکم به طور معمول در طول زمان به کرات عود می کند. سایر علایم شایع همراه آن ممکن است احساس سیری زودرس ،نفخ و تجمع گاز در شکم ،احساس سوزش درقفسه سینه باشد .

در چه شرایطی حتماً باید به پزشک مراجعه کنیم ؟

در صورت همراهی هر کدام از علائم زیر  ؛

– استفراغ مکرر و طول کشیده

– استفراغ خونی

– کاهش اشتها و کاهش وزن

– اشکال و اختلال دربلع غذا

– دفع مدفوع سیاه به شکل قیر مذاب

در صورت هر یک از موارد فوق الذکر و نیز در صورتی که سن بالای 45 سال دارید معمولاً پزشک توصیه به انجام آندوسکوپی مری ،معده و اثنی عشر خواهد کرد تا از وجود یا عدم زخم های معده و اثنی عشر مطمئن شود .همچنین در شرایط خاص و بسته به نظر پزشک  ممکن است آزمایشات و روش های تصویر برداری برای ارزیابی احتمال بیماری های صفرا ،لوزالمعده یا روده توصیه بشود. در صورت مصرف داروهای مسکن مثل آسپرین ،دیکلوفناک یا ایندو متاسین ،ایبوپروفن حتماً پزشک را در جریان بگذارید.

درمان دیس پپسی

در صورتی که در بررسی های تشخیصی پزشک علت مشخصی برای درد و ناراحتی قسمت فوقانی شکم پیدا کند درمان علت زمینه ای باید صورت بگیرد مثلاً درمان زخم معده یااثنی عشر .در صورتی که علت یافت نشود در درمان دیس پپسی عملکردی اقدامات زیر توصیه می شود ؛

1.حالات ضمینه ساز و تشدید کننده این علامت را بشناسید و در کنترل آن بکوشید نگرانی احتمالی خود را با پزشک در میان بگذارید و به آرامش لازم برسید درصورتی که مشکلات خلقی ،اضطراب یا افسردگی دارید از روانپزشک یا روانشناس کمک بگیرید .

2.رژیم غذایی مناسب ،از مصرف غذاهای پر چرب بپرهیزید مقادیر کمتر غذارا در وعده های بیشتر میل کنید اگر مشخصاً با مصرف غذاهای خاصی ناراحت می شوید از آن اجتناب کنید .

3.داروها ،برحسب مورد ممکن است پزشک معالج از داروهای کاهش دهنده اسید معده مثل خانواده ی امپرازول ،خانواده ی فاموتیدین یا درمان عفونت هلیکوباکتر در معده یا داروهای تغییر دهنده حرکات معده مثل دومپریدون یا مقادیر پایین داروها ی ضد افسردگی یا ضد اضطراب استفاده کند .

ناراحتی و درد در قسمت فوقانی شکم یا دیس پپسی

(آن چه که در زبان افراد اجتماع بعنوان ناراحتی معده یا درد معده مصطلح است .)

احساس ناراحتی، درد ،یا سنگینی در قسمت بالایی شکم نزدیک به دنده هاست .در بسیاری از موارد عملکردی یا فانکشنال است و علت جسمی مشخصی به عنوان زمینه ساز آن پیدا نمی شود .این نوع از درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی شکم به طور معمول در طول زمان به کرات عود می کند. سایر علایم شایع همراه آن ممکن است احساس سیری زودرس ،نفخ و تجمع گاز در شکم ،احساس سوزش درقفسه سینه باشد .

در چه شرایطی حتماً باید به پزشک مراجعه کنیم ؟

در صورت همراهی هر کدام از علائم زیر  ؛

– استفراغ مکرر و طول کشیده

– استفراغ خونی

– کاهش اشتها و کاهش وزن

– اشکال و اختلال دربلع غذا

– دفع مدفوع سیاه به شکل قیر مذاب

در صورت هر یک از موارد فوق الذکر و نیز در صورتی که سن بالای 45 سال دارید معمولاً پزشک توصیه به انجام آندوسکوپی مری ،معده و اثنی عشر خواهد کرد تا از وجود یا عدم زخم های معده و اثنی عشر مطمئن شود .همچنین در شرایط خاص و بسته به نظر پزشک  ممکن است آزمایشات و روش های تصویر برداری برای ارزیابی احتمال بیماری های صفرا ،لوزالمعده یا روده توصیه بشود. در صورت مصرف داروهای مسکن مثل آسپرین ،دیکلوفناک یا ایندو متاسین ،ایبوپروفن حتماً پزشک را در جریان بگذارید.

درمان دیس پپسی

در صورتی که در بررسی های تشخیصی پزشک علت مشخصی برای درد و ناراحتی قسمت فوقانی شکم پیدا کند درمان علت زمینه ای باید صورت بگیرد مثلاً درمان زخم معده یااثنی عشر .در صورتی که علت یافت نشود در درمان دیس پپسی عملکردی اقدامات زیر توصیه می شود ؛

1.حالات زمینه ساز و تشدید کننده این علامت را بشناسید و در کنترل آن بکوشید نگرانی احتمالی خود را با پزشک در میان بگذارید و به آرامش لازم برسید درصورتی که مشکلات خلقی ،اضطراب یا افسردگی دارید از روانپزشک یا روانشناس کمک بگیرید .

2.رژیم غذایی مناسب ،از مصرف غذاهای پر چرب بپرهیزید مقادیر کمتر غذارا در وعده های بیشتر میل کنید اگر مشخصاً با مصرف غذاهای خاصی ناراحت می شوید از آن اجتناب کنید .

3.داروها ،برحسب مورد ممکن است پزشک معالج از داروهای کاهش دهنده اسید معده مثل خانواده ی امپرازول ،خانواده ی فاموتیدین یا درمان عفونت هلیکوباکتر در معده یا داروهای تغییر دهنده حرکات معده مثل دومپریدون یا مقادیر پایین داروها ی ضد افسردگی یا ضد اضطراب استفاده کند .

استفراغ رفلکس غیر قابل کنترلی است که سبب خروج ناگهانی محتویات معده از دهان می شود، تهوع احساس قریب الوقوع استفراغ است که ممکن است به استفراغ منجر شود یا نشود .

علل تهوع و استفراغ

این علائم به صورت شایعی در سه ماه اول بارداری و نیز در افرادی که تحت شیمی درمانی برای بیماری های بدخیم هستند اتفاق می افتد .

– علل گوارشی

به طور شایع با سایر علائم بیماری های گوارشی مانند درد شکم ، اتساع شکم یا تغییر عادت دفعی همراه می شود مثل زخم ها یا تومورها ، عفونت های معده ،مری ،روده ، بیماری های التهابی روده ،لوزالمعده یا سیستم صفراوی و آپاندیسیت حاد .

– علل مربوط به سیستم عصبی مرکزی

که معمولاً با سایر علائم مربوطه مثل سردرد ، سرگیجه ، تاری دید ، اختلالات هشیاری ، خواب آلودگی ممکن است همراه شود مثل تومورهای مغزی ، عفونت های مغزی و مننژیت

– بیماری های غدد و متابولیک مثل بیماری های تیروئید ، پاراتیروئید و دیابت قندی

– مراحل پیشرفته بیماریهای مزمن کلیوی و کبدی

– بیماری های گوش که تهوع و استفراغ با سرگیجه همراه می شود .بیماری حرکت ناشی از تحریک گوش  داخلی است .

– عوارض داروها و سموم ،مصرف بیش از حد نوشیدنی حاوی الکل

– تهوع و استفراغ روانزا  که در بیماران شواهد بیماری های روحی و روانی و علائم  اضطراب ممکن است وجود داشته باشد

َ- لازم به ذکر است در گروه سنی اطفال به ویژه زیر 6 سال بسیاری از بیماری های سیستمیک به خصوص بیماری های عفونی و تب دار ممکن است با تهوع و استفراغ همراه شود.

 در چه مواردی 

تهوع و استفراغ نیاز به م فوری پزشک دارد ؟

• سردرد شدید
• سفتی گردن
• خواب آلودگی و گیجی
• استفراغ خونی
• تب شدید
• درد شدید یا طول کشنده شکم

تهوع و استفراغ در اطفال توجه ویژه می طلبد، اگر بیش از چند ساعت تهوع و استفراغ اطفال طول بکشد ممکن است دچار کم آبی بدن و عوارض آن مثل عوارض کلیوی شوند.

 درمان تهوع و استفراغ

– درمان علت و بیماری زمینه ای تهوع و استفراغ باید مد نظر قرار گیرد

– در صورت تحمل ، مصرف مایعات خوراکی و محلول ORS به دفعات و در مقادیر کم توصیه می شود .

– تجویز داروهای ضد تهوع طبق نظر پزشک معالج بر حسب مورد صورت می گیرد که در موارد شدید به شکل تزریقی و معمولاً همراه با سرم تزریقی است .

طبق تعریف در صورتی است که دفع مدفوع اسهالی برای حداقل 4 هفته ادامه پیدا کند

علل 

اسهال مزمن

-بیماری های التهابی روده

-عفونت های مزمن روده ای

-بیماری های غدد درون ریز

-حساسیت های غذایی و سوء جذب  -عوارض داروها

-بعضی سرطان های دستگاه گوارش مثل لنفوم

 سندرم روده ی تحریک پذیر یا روده ی عصبی IBS

یکی از شایع ترین علت های  اسهال مزمن است  که معمولاً همراه دل پیچه و دردهای عودکننده شکم می باشد و ممکن است اسهال یا یبوست به شکل متناوب وجود داشته باشد .بیمار ممکن است از تجمع گاز در شکم یا احساس تخلیه ناکافی به هنگام دفع مدفوع شاکی باشد ولی علائمی مثل تب ،دفع خون در مدفوع وجود ندارد .

بیماری های التهابی روده

 از دیگر علل اسهال مزمن است

کولیت زخمی و بیماری کرون

در  این بیماران دفع خون در مدفوع اسهالی و تب و کاهش وزن ممکن است دیده شود

عفونت های روده ای

که معمولاً در مواردی که بهداشت پایین ،آب آشامیدنی ناسالم ،و سطح فرهنگی اجتماعی پایین وجود دارد یا در بیمارانی که به دلیل دیگر ضعف سیستم ایمنی پیدا کرده اند یا داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی دریافت می کنند دیده می شود یکی از علائم عفونت روده ای در بیماران ایدز ممکن است اسهال مزمن باشد.

بیماری های غدد درون ریز

 مثل پر کاری تیروئید یا عوارض دیابت قندی می تواند جزء علل اسهال مزمن باشد

حساسیت های غذایی و سوء جذب

 مثل بیماری سلیاک که حساسیت پروتئین گندم است یا موارد حساسیت به لبنیات به دلیل کمبود لاکتاز روده ای می تواند به اسهال طول کشیده و مزمن منجر شود .

عوارض داروها

در صورتی که اسهال مزمن با علت نامعلوم دارید لیست داروهای مورد استفاده و حتی داروهای گیاهی که استفاده می کنید را به پزشکتان اعلام کنید.

ارزیابی اسهال مزمن

در مراجعه به پزشک همانگونه که ذکر شد سابقه ی بیماری های قبلی مثل دیابت یا پرکاری تیروئید ،سابقه ی حساسیت های غذایی ،سابقه ی مصرف دارو ،سابقه ی احتمالی مصرفی آب ناسالم و نیز علائم همراه مثل تب ،دفع خون در مدفوع ،کاهش وزن ،کاهش اشتها ،باید مورد اشاره قرار گیرد .

طبق صلاحدید پزشک ممکن است بررسی های آزمایشگاهی و تصویر برداری ولوسکوپی یا آندوسکوپی برای شما انجام شود در بسیاری از مواردی که بررسی های انجام شده به تشخیص بیماری خاصی منجر نمی شود معمولاً علت همان سندرم  روده ی تحریک پذیر است.

هنگامی که حرکات روده به درستی انجام نشود و یا تعداد حرکات از حالت طبیعی کمتر شود، یبوست اتفاق می افتد. متوسط زمان هر حرکت روده ای از فردی به فرد دیگر متفاوت است برای همین فردی ممکن است سه بار در روز دفع داشته باشد و شخص دیگری دو بار در هفته دفع کند. به طور کلی اگر فردی در طول مدت 3 روز دفعی نداشته باشد مدت زمان زیادی حساب می شود زیرا پس از این زمان مدفوع سخت شده و دفع آن مشکل می شود.

 عامل ایجاد یبوست چیست؟

یبوست معمولا به دلیل اختلالات عملکردی روده رخ می دهد تا مشکلات ساختاری.یبوست علل زیادی دارد ولی علل اصلی و عمده یبوست شامل موارد زیر می باشد:

– دریافت میزان ناکافی آب روزانه

– ناکافی بودن فیبر در رژیم غذایی

– تغییر رژیم غذایی معمول و روتین، مثلا در مسافرت

 – عدم تحرک کافی و ورزش نکردن

– نگهداشتن و عدم دفع در مواقعی که احساس می کنید باید دفع کنید

– استفاده زیاد از ملین ها که در طولانی مدت حرکات روده را تضعیف می کنند

– کم کاری تیروئید

– بعضی بیماری های عصبی مثل MS و پارکینسون

– مصرف بعضی از داروها مثل داروهای حاوی کلسیم و آلومینیوم قرص های ضد افسردگی و قرص آهن

– اختلالات گوارشی و تغذیه ای

–  بارداری

–  سندرم روده تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome)

– سرطان کولون(روده بزرگ)

علائم  یبوست چیست؟

– دفع کمتر از دوبار در هفته ومعمولا مدفوع خشک وخشن

– سختی یا احساس درد در مدفوع کردن

– بزرگی واتساع شکم در موارد شدید

چطورعلت یبوست را تشخیص دهیم؟

اکثر مردم برای تشخیص به آزمایشات خاص و متفرقه احتیاج ندارند ، ولی تعداد کمی از بیماران که با مشکلات جدی مواجه شده اند به آزمایشات تکمیلی احتیاج دارند . بنا بر توصیه 

دکتر محمد کلانی اگر یبوست شما اخیرا شروع شده و برای بیش از دو هفته طول کشیده است لازم است به پزشک مراجعه کنید تا منبع اصلی ایجاد بیماری شناسایی و برطرف شود. اگر یبوست به دلیل سرطان کولون باشد، تشخیص زود هنگام و درمان بسیار حائز اهمیت می باشد.

تست هایی که پزشک شما ممکن است درخواست کند شامل:

– آزمایش خون در صورت مشکوک بودن به اختلالات هورمونی

– رادیوگرافی با ماده حاجب از کولون

– 

کولونوسکوپی

ولی در اکثر مبتلایان به یبوست مزمن هیچکدام از موارد بالا مورد وم نیست و تصمیم برای بررسی بیشتر با پزشک معالج است .

 چطور از یبوست جلوگیری کنیم؟

برای پیشگیری از ابتلا به این حالت، کارهای مختلفی میتوانید انجام دهید که برخی از آنها شامل موارد زیر است:

– رژیم غذایی مناسب با مقدار فیبر بالا و اب کافی انتخاب کنید سبزیجات ،میوه ها و غلات(مثل برشتوک) مواد غنی از فیبر هستند. روزانه در حدود یک و نیم تا دو لیتر آب و یا سایر نوشیدنیها را مصرف کنید (مگر در شرایطی که توسط پزشک از اینکار منع شده باشید). به طور مرتب ورزش کنید.هنگام احساس نیاز به تخلیه، خودداری نکنید، سریع به دستشویی رفته و دفع کنید.

 اگر دچار یبوست شدم چه اقداماتی کمک کننده است؟

روزانه 4 لیوان آب اضافه بنوشید (مگر در شرایطی که منع پزشکی داشته باشید)نوشیدنی های گرم را امتحان کنید، به خصوص در صبح به رژیم غذایی خود میوه و سبزیجات اضافه کنید.

در صورت یبوست شدید و عدم بهبودی با روشهای فوق از  داروهای ملین می توان استفاده کرد که بهتر است با نظر پزشک باشد

همچنین لازم است در موارد زیر نزد پزشک معالج بروید :

-در مدفوع خون مشاهده کردید

– دچار کاهش وزن شده اید

– علایم دیگری مثل درد شکمی طول کشیده و غیر قابل توجیه دارید

– بیش از دو هفته از مدت زمان یبوست شما گذشته باشد

رفلاکس اسید از معده به مری یکی از مشکلات آزاردهنده برای بسیاری از افراد است حال سوال اینجاست که :

رفلاکس اسید چیست ؟

اسید به طور معمول در معده وجود دارد و نه در مری و در صورتی که از معده به داخل مری برگشت کند ، رفلاکس اتفاق افتاده است .

علائم رفلاکس اسید چیست ؟ سوزش پشت جناق سینه ، سوزش گلو ، احساس مزه و طعم اسید در دهان و گلو ، درد قفسه سینه ، اشکال در بلع ، گرفتگی صدا ، گلودرد ، سرفه های غیر قابل توجیه .

چه اقداماتی را می توانیم برای بهبود علائم رفلاکس انجام دهیم ؟

بنا بر توصیه 

دکتر محمد کلانی 

فوق تخصص گوارش ، رعایت اقدامات زیر تا حد بسیار موثری از بروز رفلاکس اسید از معده به مری پیشگیری خواهد کرد :

– در صورتی که اضافه وزن دارید ، وزن خود را کاهش دهید .

– به هنگام خواب ، زیر سر را به اندازه 10 تا 15 سانتیمتر بلند تر کنید .

– از مصرف مواد غذایی که علائمتان را تشدید می کنند خودداری کنید ، مثل قهوه ، شکلات ، غذاهای چرب ، غذاهای تند ، چای غلیظ ، سیر و پیاز خام .

– سیگار کشیدن را متوقف کنید و نوشیدنی الکلی مصرف نکنید .

– مقدار کمتر غذا را در وعده های بیشتر مصرف کنید .

– از دراز کشیدن و خوابیدن تا دو ساعت پس از خوردن غذا اجتناب کنید .

درمان های دارویی :

داروهای ضد اسید مثل آلومینیوم ام جی اس را معمولا بدون نسخه پزشک می توان تهیه نمود . اما در صورتی که با رعایت دستور های غذایی و مصرف آنتی اسید بهبودی حاصل نشد ، برای درمان های بیشتر بهتر است به پزشک مراجعه کنید .

در چه موارد دیگر نیاز به مراجعه به پزشک است ؟

– اشکال در بلعیدن

– احساس چسبیدن وگیر کردن غذا در مسیر بلع

– کاهش وزن بدون علت

– دردهای شدید قفسه سینه

– استفراغ خونی

– دفع مدفوع شل و سیاه مثل قیر .